Owczarek australijski hodowla All Embracing

All Embracing Australian Shepherd | Owczarek Australijski – hodowla

All Embracing Australian Shepherds to hodowla owczarków australijskich (typ amerykański) zarejestrowana w FCI oraz Związku Kynologicznym w Polsce (ZKwP).

Owczarek australijski to jedyna hodowana i posiadana przez nas rasa psów. Psy te były naszą miłością od pierwszego wejrzenia – zarówno pod kątem charakteru jak i wyglądu. Aussie to przede wszystkim członkowie naszej rodziny. Owczarki australijskie to psy uwielbiające kontakt z człowiekiem. Większość z nich to cienie swojej rodziny. Nasze psy mieszkają w domu, towarzyszą w spacerach, wyjazdach, w pracy.

Przygodę z owczarkiem australijskim zaczęliśmy prawie 13 lat temu tworząc bazę tej rasy. Zmusiło nas to do dokładnego poznania wszystkiego co z nią związane. Jej cech, historii, rodowodów, zdrowia. Z czasem baza została przekształcona w portal informacyjny o owczarkach australijskich, który działa do dziś.

W hodowli owczarków australijskich nie uznajemy kompromisów. Decyzje o naszych miotach są podejmowane na podstawie dokładnej analizy zdrowia, anatomii oraz psychiki psów. Decyzję o naszym pierwszym miocie podjęliśmy dopiero po ośmiu latach od stworzenia bazy. 6,5 roku po przybyciu do naszego domu pierwszego owczarka australijskiego. W momencie kiedy mogliśmy zapewnić szczeniakom odpowiednią ilość czasu i warunki do rozwoju i socjalizacji. Szczenięta odchowujemy w domu. Większość czasu spędzają w salonie. Ponadto, zależności od warunków atmosferycznych, szczeniaki mają zapewnianą socjalizację w ogrodzie. Na zimę część placu zabaw przenosimy do domu.

 

---

TEMPERAMENT AUSSIE

Przeznaczenie rasy owczarek australijski

Owczarek australijski to rasa stworzona do pracy z bydłem. Do zakresu ich obowiązków należało zarówno zaganianie stada jak i jego ochrona przed drapieżnikami. Owczarek australijski jest określany jako ” loose-eyed working dog” jednak presja wywierana przez aussie jest „ostrzejsza” niż np. w przypadku border collie. Podgryzanie bykom pięt, praca głosem to podstawowe cechy tej rasy.

Aby sprostać tym wymaganiom psy musiały być inteligentne, silne psychicznie oraz zdolne do podejmowania samodzielnych decyzji. Równocześnie wymagana była duża wytrzymałość fizyczna.

Owczarek australijski – zachowanie i wychowanie

Obecnie mało psów w rasie pracuje ze zwierzętami, podstawowe instynkty jednak posiadają. Jedne w mniejszym stopniu inne większym. Z tego względu decydując się na przedstawiciela tej rasy należy sprecyzować swoje oczekiwania. To co dla jednych osób jest marzeniem dla innych może okazać się przekleństwem. Nawet w jednym miocie zdarzają się osobniki o skrajnie różnych temperamentach. Inteligencja oraz zdolność podejmowania szybkich i samodzielnych decyzji może powodować, że niektórzy będą odbierali te psy jako złośliwe czy agresywne. 

Wielu przedstawicieli rasy posiada rezerwę do obcych. U jednych przejawia się to tylko niechęcią do podejścia przy pierwszym spotkaniu, inne są zainteresowane tylko pobytem i pracą ze swoją ludzką rodziną. Oczywiście zdarzają się wyjątki i niektóre psy kochają wszystko i wszystkich ale nawet takie osobniki potrafią oszczekać kuriera (nawet jeżeli 5 sekund później wskoczą mu na kolana) 🙂 Podstawą jest jednak praca ze szczeniakiem od najwcześniejszych dni. Poznawanie ludzi ale bez zmuszania do kontaktu jeżeli pies nie chce! W przeciwnym wypadku mogą się nigdy nie przyzwyczaić do kontaktu z obcymi ludźmi. Czasem może się to skończyć nawet agresją. 

Typowy owczarek australijski

Większość aussie (nasze wszystkie) uczy się bardzo szybko i bardzo chętnie. Wrodzona „will to please” powoduje, że potrafią pracować tylko dla pochwały słownej i prawie zawsze są gotowe do pracy. Trening obedience czy podstawowego posłuszeństwa jak również nauka sztuczek są zalecane w przypadku tej rasy. Nie tylko sprawiają psu przyjemność ale również pozwalają budować i utrwalać więź między psem a jego człowiekiem. Uczą wzajemnego zrozumienia i poprawnego odczytywania sygnałów obu stron. Wiele aussie sprawdza się również w agility, większość kocha na zabój frisbee. Niektóre psy z powodzeniem pracują w ratownictwie. Czasem zdarzają się osobniki pracujące nawet w dogterapii chociaż to przeznaczenie nie jest do końca spójne z przeznaczeniem rasy i wymaga bardzo precyzyjnego doboru odpowiedniego szczenięcia.

Przy każdej pracy potrzebna jest jednak konsekwencja i świadomość, że inteligencja rasy może okazać się przekleństwem (podstawowych komend czy sztuczek uczą się szybko, głupot – błyskawicznie :-)).

Aussie jako coach potatoe czyli kanapowiec

To jaki ostatecznie będzie nasz pies zależy zarówno od jego predyspozycji jak i od tego jak go wychowamy. Teoretycznie psy te wymagają bardzo dużo aktywności. Jest wiele opinii, że bez kilku godzin spaceru, najlepiej w lesie psy te zeżrą cały dom łącznie z właścicielem. Oczywiście zdarzają się takie osobniki. Ale zdecydowana większość jeżeli od początku jest dobrze prowadzona i uczona nie tylko gonienia ale również odpoczynku potrafi wytrzymać w mieszkaniu 8 czy 10 godzin pod nieobecność właścicieli po prostu śpiąc. Spać do 11 jeżeli takie zwyczaje panują w domu 🙂 Potrafi wytrzymać kilka dni bez długiego spaceru w przypadku choroby właściciela czy po prostu natłoku pracy. Nie jest również problemem zostawienie psa u rodziny czy znajomych na czas pilnego wyjazdu.

To wszystko wymaga jednak cierpliwości i konsekwencji w szkoleniu szczeniąt. Równowagi pomiędzy zabawą a odpoczynkiem. Zostawiania psa od samego początku samego. Akceptacja tego, że pies odpoczywa – podstawowym błędem jest budzenie śpiącego psa albo przesuwanie mu granic wytrzymałości! Im więcej wysiłku poświęcimy pracując ze szczeniakiem, tym mniej pracy będziemy mieć z dorosłym psem. A zbyt długie i męczące spacery z młodym psem mogą skończyć się zarówno nadpobudliwością jak i dysplazją.

Wygląd owczarka australijskiego

Owczarek australijski jest psem średniej wielkości, średniej kości, o średnim ofutrzeniu 🙂 Nie będę się tu rozwodzić nad wzorcem (dla zainteresowanych link na końcu tekstu) jednak musi być on tak zbudowany aby zapewnić mu pracę przez długie godziny bez ryzyka kontuzji. Bardzo istotna jest również zwrotność. Prosty, zwarty grzbiet i pojemna klatka piersiowa to podstawa. Do tego wypadałoby dodać umiarkowane, równe kątowania i proste łapy.

Owczarek australijski nie jest rasą głowy dlatego też w rasie zdarzają się głowy bardzo różne. Istotną cechą wydaje się natomiast wielkość uszu – duże uszy są po prostu bardziej narażone na urazy czy zapalenie ucha.

Ogon

Owczarki australijskie posiadają gen skróconego ogona. Czyli w miocie mogą urodzić się szczenięta o wszystkich jego długościach. Gen odpowiadający za NBT jest letalny czyli psy posiadające obie kopie zamierają w życiu płodowym. Z tego powodu nigdy nie można mieć gwarancji, że w miocie wszystkie szczenięta owczarków australijskich będą miały krótkie ogony. Oczywiście czasem się tak zdarza, tak samo jak to, że wszystkie ogony są długie przy rodzicach z ogonami naturalnie krótkimi. Jeżeli natomiast żaden z rodziców miotu nie ma genu skrócenia ogona – wszystkie szczenięta mają ogony długie. W USA (ojczyźnie rasy) prawie wszystkie psy, które nie urodziły się z krótkim ogonem mają ogony obcinane. Celem tej praktyki była głównie ochrona przed kontuzjami wynikającymi np. z nadepnięcia ogona przez krowę. W Polsce i większości europy cięcie ogonów jest zakazane. 

Kolor

W rasie występują dwa podstawowe kolory – czarny oraz brązowy (czekoladowy). Do tego dochodzą podpalania i białe znaczenia, które mogą być a może ich nie być. Wszystkie posiadane przez nas psy osiadają jedno o drugie. Kolor czarny jest dominujący, brązowy recesywny. W skrócie mówiąc czarni rodzice mogą dać czekoladowe dzieci. Brązowi czarnych nie dadzą.

Owczarek australijski jest kojarzony przede wszystkim z umaszczeniem marmurkowym. Umaszczenie to jest wynikiem rozjaśniania pewnych fragmentów koloru podstawowego. Na temat genu merle nie będę się tu rozpisywać, dla zainteresowanych polecam opracowania grup naukowych ponieważ w tej kwestii dokonano ostatnio duży postęp. Brak wstawki merle oznaczany jest jako m. Dalej już mamy różne długości łańcucha merle cryptic (Mc, Mc+), atypical (Ma, Ma+), merle (M), harlequin merle (Mh). Co ciekawe nawet 50% psów wyglądających jak tricolor może posiadać w rzeczywistości skrócony wariant merle. Dodać należy jeszcze występujące mozaiki czyli psy posiadające wstawki różnej długości.

W przypadku psów marmurkowych istotne jest to, że mioty merle x merle są miotami zwiększonego ryzyka – szczenięta o statusie MM są narażone na zaburzenia wzroku i/lub słuchu z uwagi na możliwość niewykształcenia się pigmentu. Ryzyko dotyczy to wszystkich podwójnych marmurków o statusie Mc+, Ma, Ma+, M, Mh, nie dotyczy natomiast krótszego Mc (bezpieczną granicą jest długość łańcucha 230bp). Dlatego też najczęściej spotykanymi miotami są mioty gdzie jeden z rodziców jest merle, drugi nie

Dla zainteresowanych linki do opracowań ze zdjęciami znajdują się na dole strony.

Oczy owczarka australijskiego

Zgodnie z wzorcem owczarek australijski może mieć zarówno oczy brązowe (we wszystkich odcieniach), bursztynowe jak i niebieskie we wszystkich kombinacjach. Tzn, że każde oko może mieć inny kolor lub być wielokolorowe 🙂 Niebieskie oczy nie dotyczą tylko psów merle – tricolory również można spotkać z jednym czy dwoma niebieskimi oczami.

Zdrowie aussie

Ryzyko chorób w rasie owczarek australijski

Na temat zdrowia już trochę pisałam pisząc artykuły do bazy. Tutaj zamieszczam tylko.. skrót skrótu. Owczarki australijskie nie są rasą pierwotną. Są psami w typie collie i niestety współdzielą z nimi wiele przypadłości. Jeżeli szukacie psa, u którego w rodowodzie nic się nie wygrzebie – nie znajdziecie. Jedne choroby wiadomo jak się dziedziczą, inne nie. I niestety te ostatnie są najcięższe. 

Choroby autoimmunologiczne (o różnym nasileniu), epilepsja czy dysplazja to choroby, których dziedziczenie nie jest znane. Nie da się wykonać badań potwierdzających ich nosicielstwo. W przypadku każdej z tych chorób wpływ na ich rozwój mają nie tylko geny ale też czynniki zewnętrzne.

Choroby o nieznanym dziedziczeniu

Dysplazja stawów

Dysplazja stawów biodrowych i łokciowych to choroby, które w zależności od stopnia nasilenia mogą mniej lub bardziej utrudnić psu normalne funkcjonowanie. Nie wiadomo jakie geny odpowiadają za wystąpienie tej choroby jednak prawdopodobnie szczeniak musi otrzymać komplet złych genów od obu rodziców (chociaż patrząc na fakt, że chorzy rodzice dają częściej psy chore nie mam co do tego pewności). Do tego dochodzą czynniki środowiskowe, które mogą mieć wpływ przede wszystkim na stopień nasilenia choroby. W przypadku dysplazji zbilansowana karma i unikanie nadmiernego wysiłku, biegania przy rowerze, chodzenia po schodach, otyłości u szczeniąt mogą znacznie zmniejszyć stopień choroby jeżeli już ona wystąpi. Ponadto zalecana jest suplementacja produktami chondroprotekcyjnymi
nawet jeżeli nie wierzymy w ich działanie zawsze lepiej zrobić wszystko co możliwe. Ostatnio coraz
więcej opracowań mówi także o wpływie wczesnej kastracji (przed zakończeniem wzrostu) na pojawienie się dysplazji.

Niestety nawet rodzice z idealnymi biodrami i łokciami mogą dać szczeniaka z dysplazją. Chory pies nie musi natomiast dać chorych dzieci. Nie istnieje więc coś takiego jak szczeniak „wolny po rodzicach” od dysplazji. Coraz większa liczba weterynarzy zaleca wstępne badanie w wieku 16 tygodni (do badania należy szczeniaka uśpić). W tym wieku nie da się ocenić jednoznacznie jak rozwinie się szczeniak, da się jednak sprawdzić luźność w stawach biodrowych. Prawidłowe badanie w tym wieku polega na wykonaniu zdjęć RTG w dwóch projekcjach – OFA oraz z dystrakcją. Czasem wykonywane jest również 3 zdjęcie – w kompresji. Na podstawie zdjęcia w dystrakcji oznaczany jest DI – indeks dystrakcji, czyli mówiąc językiem ludzkim jak bardzo da się wyciągnąć główkę z panewki. Idealny wynosi poniżej 0,3 jednak często u tak młodych szczeniąt jest wyższy. Dodatkowo wykonywane są badania fizykalne – test Bardensa i Ortolaniego. Próby te powinny być ujemne. Jeżeli w wieku 16 tygodni wyjdą nieprawidłowości jest to znak że na szczenię trzeba bardziej uważać, można też udać się z nim do sprawdzonego fizjoterapeuty w celu wzmocnienia mięśni. W bardzo skrajnych przypadkach (dodatnie próby Bardensa i Ortolaniego oraz DI powyżej 0,6) możliwe jest wykonanie dość prostego zabiegu JPS, które może pozytywnie wpłynąć na dalszy rozwój. Zawsze taka decyzja musi być poparta dokładną diagnostyką i konsultacją z kilkoma specjalistami – ostatnio coraz częściej obserwuje się krojenie szczeniąt, które po prostu są trochę luźne w stawach dlatego że są szczeniakami i jest spora szansa, że rozwinęłyby się prawidłowo. W starszym wieku nie ma możliwości wykonania żadnych mało inwazyjnych zabiegów i jest spora szansa, że nawet gdyby dysplazja się rozwinęła byłaby mniejszym problemem dla psa niż sam zabieg oraz rekonwalescencja po nim. Osobiście znam kilka aussie z dysplazją, które są kompletnie bezobjawowe mimo tego że mają już dobrych kilka lat. Bywają nawet bardziej aktywne i skoczne(dużo lepiej umięśnione) niż osobniki zdrowe.

Choroby autoimmunologiczne i padaczka

Epilepsja i choroby autoimmunologiczne są bardziej zdradliwe. Ujawniają się w późnym wieku. Zgodnie ze sztuką do 5 roku życia. Natomiast pierwsze mioty zazwyczaj robione są w wieku około 2 lat.

Dodatkowo bardzo trudno jest w miarę jednoznacznie stwierdzić, że te choroby mają u danego psa podłoże pierwotne (z założenia genetyczne) a nie są to choroby będące następstwem jakiegoś wcześniejszego zdarzenia.

Epilepsja idiopatyczna (czyli taka u której zakładamy podłoże genetyczne) to choroba, którą można stwierdzić tylko przez wykluczenie. Wykluczenie dziesiątek innych przyczyn (wypadków, zatrucia lekami, niedoborów wszelakich, mnóstwa innych chorób). Zrobienie dziesiątek badań, w których nie zostaną wykryte nieprawidłowości. Dopiero po spełnieniu wszystkich kryteriów diagnostycznych (łącznie z kryterium wieku 0,5-5lat w dniu pierwszego ataku)

Jedyne co hodowca może zrobić to unikać ryzykownych skojarzeń wiedząc, że gdzieś w bliskiej rodzinie (u psów z podobnym rodowodem jaki byśmy uzyskali w wyniku danego skojarzenia) wystąpiła jedna z tych chorób. W przypadku wystąpienia takiej choroby u niego otwarcie informować o takich przypadkach a jeżeli dany pies/suka da więcej chorych psów, w różnych miotach rozsądne jest wycofanie go z hodowli. Jeżeli któreś z pełnego rodzeństwa jest chore – poczekać do 3 a nawet 5 lat z decyzją o miotach.

Choroby oczu, czyli dlaczego badanie szczeniąt jest konieczne

Kolejną grupą chorób są choroby oczu. Jest ich sporo ale również sporo z nich jest widoczna u szczeniąt.
Z tego powodu każde szczenię przed opuszczeniem hodowli powinno mieć wykonane badanie kliniczne oczu. Badania takie wykonują uprawnieni lekarze weterynarii a po badaniu wystawiany jest certyfikat dla każdego ze szczeniąt.

Jedne z chorób są zupełnie nieszkodliwe (np. jedna z form PPM), inne mogą prowadzić na starość do ślepoty. Na kilka z nich (ale nie wszystkie) dostępne są badania genetyczne ale o tym za chwilę. W przeciwieństwie do nich dysplazja siatkówki, iris coloboma czy przetrwała błona źreniczna są chorobami, które zdarzają się wśród szczeniąt w rasie i niestety możliwe do wykluczenia tylko podczas badania klinicznego.

Nadwrażliwość na niektóre leki

Popularna w rasie jest również nadwrażliwość na leki. Mutacja genu MDR-1.

Dlaczego w naszym planie hodowlanym jest unikanie hodowania szczeniąt z 2 kopiami mutacji przeczytacie szerzej tutaj: nasze podejście do MDR-1.

Ta mutacja jest tak popularna w naszej rasie, że wyeliminowane jej to kwestia kilku pokoleń. Psy posiadające mutację mogą tylko mieć reakcję neurologiczną po podaniu niektórych leków. Teoretycznie nic groźnego bo w teorii: lista niebezpiecznych leków jest publiczna, leki mają zamienniki, duża część reakcji występuje po podaniu wysokiej dawki. Jeżeli lekarz zdecyduje się podać niebezpieczny lek powinien być świadom ryzyka i móc szybko zadziałać. I na koniec – posiadanie psa bez mutacji nie oznacza, że nie zareaguje na żaden lek. Psy bez mutacji czasem też mają reakcje neurologiczne na leki (związane z innym białkiem transportowym) ponieważ znamy tylko jedną mutację.

Niestety tyle teorii. W naszym kraju ciągle nie każdy weterynarz zdaje sobie sprawę z tego ryzyka. Dlatego posiadając owczarka australijskiego zawsze trzeba mieć przy sobie listę niebezpiecznych leków i sprawdzać weterynarza co podaje Waszemu psu! W niektórych przypadkach – np. narkozie należy jedynie podać mniejszą dawkę leku. Inne leki są całkowicie zakazane. Najlepiej jest nawet u psów bez mutacji unikać leków zakazanych (szczególnie tych niemających bezpiecznej dawki).

Leków transportowanych przez glikoproteinę P jest wiele, nie wszystkie są poznane, nie wszystkie zbadane u psów. Tutaj uczulę tylko na najbardziej popularne.

IWERMEKTYNA często podawana przez weterynarzy przy problemach skórnych może zabić Waszego psa! Pomimo że dawki stosowane za granicą na odrobaczenie są bezpieczne, dawki znacznie wyższe – stosowane do leczenia np. nużeńca czy świerzbu są toksyczne i nie jest znana odtrutka! Podczas gdy pies bez mutacji nie zareaguje dla psa o statusie -/- jest to prawie pewna śmierć!

EMODEPSYD czyli popularny Profender czy Procox stosowane do odrobaczenia psów czy kotów. U psów z mutacją MDR-1 w tradycyjnych dawkach na odrobaczenie powoduje reakcję neurologiczną.

LOPERAMID czyli Laremid, Stoperan, Imodium. Lek przeciwbiegunkowy. Podany w typowej dawce terapeutycznej podobnie jak emodepsyd powoduje zatrucie.

Badania genetyczne

No i na koniec badania genetyczne. CEA, prcd-PRA, HSF-4, DM, HUU, CMR1, MH, NCL-6, ICM, CD mogą brzmieć po chińsku i trochę przerażająco. Jak pierwsze 3 mutacje są w rasie popularne, kolejne 2 czasami spotykane tak reszta występuje u bardzo małej ilości psów. ASHGI (czyli organizacja zajmująca się zdrowiem aussie) zaleca badanie wszystkich psów hodowlanych pod kątem pierwszej trójki. Ja bym dodała do tego jeszcze DM u jednego z rodziców ponieważ ostatnio zauważyłam, że trochę wzrosła liczba nosicieli.

Aby pies zachorował na którąś z tych chorób musi mieć status (-/-) czyli affected. Czyli jeżeli jeden z rodziców ma status „clear”, wynik drugiego rodzica jest nieistotny.
Wyjątek stanowi katarakta – HC/HSF-4. Teoretycznie pies nosiciel może zachorować na rodzaj zaćmy związany z mutacją HSF4. Równocześnie należy pamiętać, że rodzajów zaćm jest kilka a znamy tylko jedną mutację. U psa z tą mutacją ryzyko zachorowania (czasem w bardzo późnym wieku) na ten konkretny rodzaj jest nieco wyższe. 

Dodatkowe informacje

Wszystkim zainteresowanym poszerzeniem wiedzy polecamy zapoznanie się z kilkoma źródłami (w tym anglojęzycznymi). Przede wszystkim są to

• Baza wiedzy o owczarkach australijskich (współtworzona przez nas) 
• Obecnie bardzo rzadko używane forum aussie.phorum.pl, na którym można znaleźć sporo cennych informacji w języku polskim
• Wzorzec FCI w języku polskim (na stronie ZKWP) lub angielskim (strona FCI)
• ASHGI gdzie dostępnych jest sporo informacji na temat kolorów, genetyki i zdrowia owczarków australijskich (w tym dziedziczenia chorób)
• Opracowanie „Tajemnice merle”, jak również cała zawartość strony, na której artykuł się znajduje merle-sine-insertion-from-mc-mh.com/
• USASA– amerykański klub rasy przynależny do AKC
• ASCA-Australian Shepherd Club of America – pierwszy klub rasy w USA, odrębny od AKC. Na stronie można przeczytać wzorzec rasy wg ASCA – dokładniejszy, wraz z wyjaśnieniami, opisem stylu pracy owczarków australijskich oraz charakteru

Linki do ASCA i USASA podane są w celu informacyjnym ponieważ wiele psów w USA (ojczyźnie rasy) posiada podwójną rejestrację – w ASCA i AKC.

Jeżeli komuś udało się przebrnąć przez cały tekst i dalej jest zainteresowany szczenięciem tej rasy zapraszamy do kontaktu. Jak widać hodowla owczarków australijskich nie jest rzeczą prostą a najważniejsza jest szczerość i przejrzystość w informowaniu o ewentualnych problemach 🙂